T.C.
YARGITAY
12. Hukuk Dairesi

ESAS NO       : 2024/3237
KARAR NO    : 2024/8536

T Ü R K  M İ L L E T İ  A D I N A

Y A R G I T A Y   İ L A M I

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ           : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesi
TARİHİ                     : 26/02/2024
NUMARASI             : 2023/46 - 2024/582

Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi Mehmet Müdüroğlu tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile başlatılan icra takibinde, alacaklı icra mahkemesine başvurusunda, borçlunun İcra Mahkemesine imza ve borca itirazın kabulü ile takibin durdurulmasına karar verilmesi üzerine, takip dosyasından fazla tahsil edilerek taraflarına ödenen paranın İİK’nun 361.maddesi gereği iadesi talebinin icra müdürlüğünce kabulü ile taraflarına muhtıra tebliğ edilmesine karar verilmesinin usulsüz olduğunu ileri sürerek müdürlük kararının ve muhtıranın iptalini talep ettiği, mahkemece şikayetin reddine karar verildiği, alacaklı tarafından karara karşı istinaf yoluna başvurulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince "itirazın kabulü kararının kesinleşmesi üzerine icra takibinin iptal edileceği, borçludan haczedilen para alacaklıya ödenmiş ise, icra dairesinin ayrıca hükme hacet kalmaksızın ödediği parayı alacaklıdan geri alıp borçluya ödeyeceği" gerekçesi ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, kararın alacaklı tarafından temyiz edildiği görülmektedir.

İİK'nun 361. maddesi gereğince icra dairelerince borçludan fazla para tahsil olunarak alacaklıya verildiği, yahut yanlışlıkla bir tarafa para tediye olunduğu hesap neticesinde anlaşılırsa verilen para ayrıca hükme hacet kalmaksızın o kimseden geri alınır.

Anılan madde hükmü, ilamlı veya ilamsız tüm icra takiplerinde, her ne sebeple olursa olsun, borçludan fazla para tahsil edilen ya da yanlış kişiye yapılan ödeme durumlarında uygulama yeri ve alanı bulunan, özel bir hükümdür. Buna göre, icra daireleri, hesaplama sonucunda fazladan tahsil edildiği ortaya çıkan ya da yanlışlıkla bir tarafa tediye olunan tutarları ayrı bir mahkeme hükmüne gerek olmaksızın, borçluya geri vermekle yükümlüdürler. Açıktır ki, burada, icra müdürüne kanun tarafından verilmiş, özel bir görev ve daha da önemlisi cebri icra gücünün kullanılması kapsamında bir yetki söz konusudur. İcra müdürü, dayanağı ve şekli ne olursa olsun, girişilmiş bir icra takibinde, borçludan tahsil edilen paranın, tahsili gerekenden daha fazla olduğunun (veya yanlışlıkla bir tarafa para tediye olunduğunun) hesap sonucunda belirlediği durumlarda, cebri icra gücünü kullanarak, fazla tahsilatı borçluya geri verecektir (HGK’nun 2009/17-242 E.- 2009/290 K. ve 24.06.2009 tarihli kararı). Şu halde İİK'nun 361. maddesi hükmünün uygulanabilmesi için icra dairesince yanlışlıkla ödenen bir para mevcut olmalıdır.

Somut olayda, borçlu aleyhine başlatılan kambiyo senetlerine mahsus takipte borçlunun imzaya ve borca itiraz ettiği, mahkemece itirazın kabulü ile takibin davacı yönünden durdurulmasına karar verildiği, tarafların kararı temyiz etmeleri üzerine Dairemizce onanarak kesinleştiği, borçlunun kendisinden tahsil edilen ve alacaklıya ödenen paraların İİK’nun 361. maddesi uyarınca geri alınması için alacaklıya muhtıra çıkartılması talebinde bulunduğu, icra müdürlüğünce talebin kabulü ile alacaklıya muhtıra tebliğine karar verildiği anlaşılmaktadır.

Bu açıklamalara göre, ortada yanlışlıkla ödenen veya ödeme tarihi itibariyle fazladan yapılmış bir ödemenin ya da yanlış kişiye yapılan bir ödemenin mevcut olmadığı, takip borcuna ilişkin ve mevcut duruma uygun olarak yapılmış bir ödeme söz konusu olduğundan takibin durdurulması isteminin kabul edilmiş olması borçlu tarafından yapılan ödemeyi hükümsüz kılmaz. Aksi halde her iptal kararı verilen icra dosyasından ödenen paraların iadesi talep edilerek icra dosyasının hiçbir zaman infaz edilememesi, sürekli açık kalması sonucu doğar. Bu durumda İİK'nun 361. maddesinin somut olayda uygulama yeri yoktur. Anılan istemin borçlu tarafından genel mahkemelerde açılacak istirdat davasında tartışılması gerekir.

O halde mahkemece, yukarıda yazılı nedenlerle şikayetin kabulü muhtıranın iptaline karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi ve Bölge Adliye Mahkemesince de, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.   

SONUÇ : Alacaklının temyiz itirazlarının kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nin 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nin 373/1. maddesi uyarınca, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 26/02/2024 tarih ve 2023/46 E. - 2024/582 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA, Bakırköy 7. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 15/11/2022 tarih ve 2022/630 E. - 2022/687 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesi'ne gönderilmesine, 14.10.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.

Başkan             Üye                  Üye                     Üye            Üye
A. TUNCAL       G. HEYBET     Dr. S. MUTTA      A. AYAN     Y. ÇİFTCİ