BORCUN ASLI YABANCI PARA ALACAĞI İSE ALACAKLI, BORCUN FİİLİ ÖDEME GÜNÜNDEKİ TL KARŞILIĞI DÖVİZ VEYA DOĞRUDAN TL OLARAK TALEPTE BULUNMA KONUSUNDA SEÇİMLİK HAKKI BULUNMAKTADIR.
T.C.
YARGITAY
3. HUKUK DAİRESİ
Esas No : 2025/297
Karar No : 2025/1081
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ KARARLARI ARASINDAKİ
UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE DAİR
Y A R G I T A Y İ L Â M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulu
TARİHİ : 25.12.2024
SAYISI : 2024/16 E.
I. BAŞVURU
Başvurucu davacı vekili, yabancı para cinsinden açılan icra takibine itirazın iptali davalarında Bölge Adliye Mahkemesi Daireleri arasında görüş farklılığı olduğunu, kanun koyucunun alacaklıya seçimlik haklar tanırken borçluya borcun gününde ödememesi üzerine herhangi bir seçimlik hak tanımadığını, borçluya 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nu (TBK) 99/2. maddesi gereği borcun ödeneceği gün için ödeme günündeki rayiç üzerinden ülke parası ile ödeme hakkı tanındığını, sözleşmenin (4.3) bölümünde geçen taksitin ödeme tarihindeki kur karşılığı ifadesi borcun gününde ödenmesi halinde geçerli olduğunu belirterek İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. ve 21. Hukuk Dairelerinin kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığının giderilmesini talep etmiştir.
II. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 01.02.2023 tarihli ve 2021/519 E., 2023/173 K. sayılı Kararı
Davacı vekili 24.12.2010 tarihli "Alacağın Temliki, Sulh, İbra Ve Feragat Sözleşmesi" kapsamında davalı tarafın kendisine 65 taksit halinde toplam 13.071 USD ödemeyi taahhüt ettiğini, davalının sözleşme kapsamında 1.650 USD ödeme yaptığını, bakiye 11.421 USD yi vadesi geçmiş olmasına rağmen ödemediğini, alacağın tahsili için Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/9321 E. sayılı dosyası ile başlatılan icra takibine itiraz edildiğini belirterek itirazın iptaline, takibin devamına, takip konusu alacağın %20'sinden az olmamak kaydıyla icra inkar tazminatına hükmedilmesi amacıyla açılan davada Manisa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.11.2020 tarihli ve 2019/735 E., 2020/458 K. sayılı ilamıyla; davanın kısmen kabulü ile dava konusu Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/9321 E. sayılı 26.456,50 TL asıl alacağa yapılan itirazın iptali ile takibin bu miktar üzerinden devamına yıllık % 9 faiz oranı üzerinden devamına, asıl alacağın %20'si olan 5.291,30 TL icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine, reddedilen kısım üzerinden hesaplanan %20'si olan 7.793,00 TL kötü niyet tazminatının davacıdan tahsiline dair verilen kararının davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine İzmir Bölge Adliye Mahkemesinin 13. Hukuk Dairesince "...taraflar arasındaki sözleşmenin (4.3) maddesinde her bir taksidin ödeme günündeki TCMB döviz alış kuru karşılığı TL olarak ödeneceği kararlaştırıldığı, sözleşmedeki bu kararlaştırma her iki tarafı da bağlayıcı nitelikte olduğu ve davacının alacağının anılan sözleşme hükmü uyarınca hesaplanmasının zorunlu olduğu, taraflar arasındaki sözleşmenin (4.3) maddesi gereğince ödeme tarihindeki TCMB döviz alış kuru üzerinden vadesi gelen taksitlerin Türk Lirası karşılığının hesap edilerek karar verilmesi yerinde olduğu, eldeki davada davacının kötüniyetli olduğu ispat edilemediği gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulü ile, Manisa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.11.2020 tarihli ve 2019/735 E., 2020/458 K. sayılı kararın kaldırılmasına, davanın kısmen kabulü ile; dava konusu Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/9321 E. sayılı 26.456,50 TL asıl alacağa yapılan itirazın iptali ile takibin bu miktar üzerinden devamına yıllık %9 faiz oranı üzerinden devamına, asıl alacağın %20'si olan 5.291,30 TL icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine, şartları oluşmadığından kötü niyet tazminatı talebinin reddine..." dair kesin olmak üzere karar verilmiştir.
B. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 23.06.2022 tarihli ve 2021/1235 E., 2022/1461 K. sayılı Kararı
Davacı vekili 28.12.2010 tarihli "Alacağın Temliki, Sulh, İbra Ve Feragat Sözleşmesi" kapsamında 49 taksit halinde toplam 2.515 USD ve 4.888 € ödemeyi taahhüt ettiğini, davalı taraf sözleşme kapsamında 1.400 USD ödediğini kalan taksitlerin toplamı 1.115 USD ve 4.888 € vadesi geçmiş olmasına rağmen ödemediğini, alacağın tahsili için Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/10017 E. sayılı dosyası ile başlatılan icra takibine itiraz edildiğini belirterek itirazın iptaline, takibin devamına, takip konusu alacağın %20'sinden az olmamak kaydıyla icra inkar tazminatına hükmedilmesi amacıyla açılan davada Manisa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 02.03.2021 tarihli ve 2019/1229 E., 2021/143 K. sayılı ilamıyla; davanın kabulü ile davalının Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/10017 E. sayılı takibine itirazının iptaline, takibin aynen devamına, davacının icra inkar tazminatı talebinin kabulü ile asıl alacağın takip tarihindeki Türk Lirası karşılığı olan 37.317,64 TL üzerinden hesaplanacak %20 oranındaki 7.464,53 TL icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline dair verilen kararının davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine İzmir Bölge Adliye Mahkemesinin 21. Hukuk Dairesince "...takip tarihi itibariyle tüm taksitlerin muaccel olmasına, sözleşmenin (4.3) maddesine göre taksitlerin ödeme günündeki kur karşılığı Türk Lirası olarak ödeneceğinin kararlaştırılmasının borcun TL'ye dönüştürüldüğü anlamına gelemeyeceğine göre davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine..." dair kesin olmak üzere karar verilmiştir.
III. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 25.12.2024 tarihli ve 2024/16 E. sayılı kararı ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin ve İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin kesin nitelikteki kararı arasında; tasfiye halindeki İ. Finans Kurumu A.Ş.nin mudilerine olan borçlarının 2010 yılında "Alacağın Temliki, Sulh, İbra ve Feragat Sözleşmeleri" kapsamında il bazında kurulan yerel şirketlere devredilmesi ve bu sözleşmelerde alacakların taksitlere bölünmesi sonucunda ödenmeyen taksitlerin ödenmesinde sözleşmenin (4.3) maddesinin ve TBK 99. maddesinin uygulanması konusunda uyuşmazlık bulunduğu, Daireler arasındaki uyuşmazlığın İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 2021/1235 E., 2022/1461 K. sayılı kararı doğrultusunda giderilmesi yönündeki görüşüyle, 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun'un (5235 sayılı Kanun) 35. maddesi uyarınca uyuşmazlığın giderilmesi talep edilmiştir.
IV. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
Uyuşmazlık, sözleşme gereğince taksitlerle ödenmesi gereken yabancı para borcunun vadesinde ödenmemesi halinde fiili ödeme tarihindeki kurun mu, yoksa taksit tarihindeki kurun mu esas alınacağı noktasında toplanmaktadır.
Bölge Adliye Mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 35. maddesinde yer alan düzenlemedir.
6098 sayılı TBK 99. maddesi; "Konusu para olan borç Ülke parasıyla ödenir.
Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parasıyla da ödenebilir.
Ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ve sözleşmede aynen ödeme ya da bu anlama gelen bir ifade de bulunmadıkça, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklı, bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile ödenmesini isteyebilir."
Her iki dava dosyasında da aynı olan taraflar arasında imzalanan Alacağın Temliki, Sulh, İbra ve Feragat sözleşmesinin (4.3) maddesi "Temlik Alan, Muhatabın kendisine temlik ettiği tutarı, Muhataba aşağıda belirtilen vadelerde taksitler halinde ödeyecek olup, her bir taksit ödeme günündeki TCMB DÖVİZ ALIŞ KURU karşılığı Türk Lirası olarak ödeyecektir." şeklindedir.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 12.02.2024 tarihli 2023/1440 E., 2024/574 K. sayılı ilamının ilgili kısmında; "6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 99. maddesi uyarınca; borç ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ise borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklı, bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile de ödenmesini isteyebilir. Diğer bir anlatımla, borcun aslı yabancı para alacağı (döviz) ise alacaklının, borcun fiili ödeme günündeki TL karşılığı döviz veya doğrudan TL olarak talepte bulunma konusunda seçimlik hakkı bulunmaktadır. Seçimlik hakların söz konusu olması halinde seçimlik hak kullanılmak suretiyle edim tayin edilmiş olur ve seçimlik hakkı ortadan kalkar (K.Oğuzman-Öz, Borçlar Hukuku-Genel, s.227). Dolayısıyla, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklıya tanınan seçimlik bir hak sözkonusu olup hakkın kullanılması yenilik doğurucu nitelikte olduğundan talep hakkını kullanan alacaklının artık bu tercihinden dönmesi mümkün değildir (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 18.01.2022 tarihli ve 2021/12219 E., 2022/535 K. sayılı ilamı, Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 19.01.2023 tarihli ve 2021/5290 E., 2023/581 K. sayılı ilamı)." açıklamasına yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan Dairemiz içtihadı ve yasal mevzuat birlikte değerlendirildiğinde; dava konusu olayda davalının ödemeyi sözleşmede belirtilen vadede yapmadığı, sözleşmede yer alan (4.3) maddesinin sözleşmede yer alan taksitlerin vadesinde ödenmesi halinde ödeme tarihindeki kurun esas alınacağının belirlenmesine yönelik olduğu, davalı tarafından vadesinde ödeme yapılmaması halinde TBK'nın 99. maddesi uyarınca; alacaklının bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile de ödenmesini isteyebileceği, borcun aslı yabancı para alacağı (döviz) ise alacaklının, borcun fiili ödeme günündeki TL karşılığı döviz veya doğrudan TL olarak talepte bulunma konusunda seçimlik hakkı bulunduğu anlaşılmaktadır.
Açıklanan sebeplerle uyuşmazlığın İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 23.06.2022 tarihli ve 2021/1235 E., 2022/1461 K. sayılı kararının gerekçesi açısından genel hatları ile Dairemiz emsal kararlarına da uygun olduğu anlaşıldığından uyuşmazlığın yukarıda ayrıntılı şekilde açıklanan doğrultuda giderilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Döviz cinsinde ödenmesi kararlaştırılan para borcunun vadesinde ödenmemesi halinde alacaklının TBK. 99. maddesi gereğince bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile de ödenmesini isteyebileceği, borcun aslı yabancı para alacağı (döviz) ise alacaklının, borcun fiili ödeme günündeki TL karşılığı döviz veya doğrudan TL olarak talepte bulunma konusunda seçimlik hakkı bulunduğu İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin kesin nitelikteki kararları arasındaki görüş ve uygulama uyuşmazlığının bu şekilde giderilmesine,
2. Dosyanın İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
3. Karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,
24.02.2025 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
Battal Yılmaz Halil Özdemir Dr. Adem Aslan Hikmet Kanık Osman Kiper
BORCUN ASLI YABANCI PARA ALACAĞI İSE ALACAKLI, BORCUN FİİLİ ÖDEME GÜNÜNDEKİ TL KARŞILIĞI DÖVİZ VEYA DOĞRUDAN TL OLARAK TALEPTE BULUNMA KONUSUNDA SEÇİMLİK HAKKI BULUNMAKTADIR.
T.C.
YARGITAY
3. HUKUK DAİRESİ
Esas No : 2025/297
Karar No : 2025/1081
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ KARARLARI ARASINDAKİ
UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE DAİR
Y A R G I T A Y İ L Â M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulu
TARİHİ : 25.12.2024
SAYISI : 2024/16 E.
I. BAŞVURU
Başvurucu davacı vekili, yabancı para cinsinden açılan icra takibine itirazın iptali davalarında Bölge Adliye Mahkemesi Daireleri arasında görüş farklılığı olduğunu, kanun koyucunun alacaklıya seçimlik haklar tanırken borçluya borcun gününde ödememesi üzerine herhangi bir seçimlik hak tanımadığını, borçluya 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nu (TBK) 99/2. maddesi gereği borcun ödeneceği gün için ödeme günündeki rayiç üzerinden ülke parası ile ödeme hakkı tanındığını, sözleşmenin (4.3) bölümünde geçen taksitin ödeme tarihindeki kur karşılığı ifadesi borcun gününde ödenmesi halinde geçerli olduğunu belirterek İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. ve 21. Hukuk Dairelerinin kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığının giderilmesini talep etmiştir.
II. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 01.02.2023 tarihli ve 2021/519 E., 2023/173 K. sayılı Kararı
Davacı vekili 24.12.2010 tarihli "Alacağın Temliki, Sulh, İbra Ve Feragat Sözleşmesi" kapsamında davalı tarafın kendisine 65 taksit halinde toplam 13.071 USD ödemeyi taahhüt ettiğini, davalının sözleşme kapsamında 1.650 USD ödeme yaptığını, bakiye 11.421 USD yi vadesi geçmiş olmasına rağmen ödemediğini, alacağın tahsili için Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/9321 E. sayılı dosyası ile başlatılan icra takibine itiraz edildiğini belirterek itirazın iptaline, takibin devamına, takip konusu alacağın %20'sinden az olmamak kaydıyla icra inkar tazminatına hükmedilmesi amacıyla açılan davada Manisa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.11.2020 tarihli ve 2019/735 E., 2020/458 K. sayılı ilamıyla; davanın kısmen kabulü ile dava konusu Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/9321 E. sayılı 26.456,50 TL asıl alacağa yapılan itirazın iptali ile takibin bu miktar üzerinden devamına yıllık % 9 faiz oranı üzerinden devamına, asıl alacağın %20'si olan 5.291,30 TL icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine, reddedilen kısım üzerinden hesaplanan %20'si olan 7.793,00 TL kötü niyet tazminatının davacıdan tahsiline dair verilen kararının davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine İzmir Bölge Adliye Mahkemesinin 13. Hukuk Dairesince "...taraflar arasındaki sözleşmenin (4.3) maddesinde her bir taksidin ödeme günündeki TCMB döviz alış kuru karşılığı TL olarak ödeneceği kararlaştırıldığı, sözleşmedeki bu kararlaştırma her iki tarafı da bağlayıcı nitelikte olduğu ve davacının alacağının anılan sözleşme hükmü uyarınca hesaplanmasının zorunlu olduğu, taraflar arasındaki sözleşmenin (4.3) maddesi gereğince ödeme tarihindeki TCMB döviz alış kuru üzerinden vadesi gelen taksitlerin Türk Lirası karşılığının hesap edilerek karar verilmesi yerinde olduğu, eldeki davada davacının kötüniyetli olduğu ispat edilemediği gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulü ile, Manisa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.11.2020 tarihli ve 2019/735 E., 2020/458 K. sayılı kararın kaldırılmasına, davanın kısmen kabulü ile; dava konusu Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/9321 E. sayılı 26.456,50 TL asıl alacağa yapılan itirazın iptali ile takibin bu miktar üzerinden devamına yıllık %9 faiz oranı üzerinden devamına, asıl alacağın %20'si olan 5.291,30 TL icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine, şartları oluşmadığından kötü niyet tazminatı talebinin reddine..." dair kesin olmak üzere karar verilmiştir.
B. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 23.06.2022 tarihli ve 2021/1235 E., 2022/1461 K. sayılı Kararı
Davacı vekili 28.12.2010 tarihli "Alacağın Temliki, Sulh, İbra Ve Feragat Sözleşmesi" kapsamında 49 taksit halinde toplam 2.515 USD ve 4.888 € ödemeyi taahhüt ettiğini, davalı taraf sözleşme kapsamında 1.400 USD ödediğini kalan taksitlerin toplamı 1.115 USD ve 4.888 € vadesi geçmiş olmasına rağmen ödemediğini, alacağın tahsili için Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/10017 E. sayılı dosyası ile başlatılan icra takibine itiraz edildiğini belirterek itirazın iptaline, takibin devamına, takip konusu alacağın %20'sinden az olmamak kaydıyla icra inkar tazminatına hükmedilmesi amacıyla açılan davada Manisa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 02.03.2021 tarihli ve 2019/1229 E., 2021/143 K. sayılı ilamıyla; davanın kabulü ile davalının Manisa 2. İcra Müdürlüğünün 2019/10017 E. sayılı takibine itirazının iptaline, takibin aynen devamına, davacının icra inkar tazminatı talebinin kabulü ile asıl alacağın takip tarihindeki Türk Lirası karşılığı olan 37.317,64 TL üzerinden hesaplanacak %20 oranındaki 7.464,53 TL icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline dair verilen kararının davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine İzmir Bölge Adliye Mahkemesinin 21. Hukuk Dairesince "...takip tarihi itibariyle tüm taksitlerin muaccel olmasına, sözleşmenin (4.3) maddesine göre taksitlerin ödeme günündeki kur karşılığı Türk Lirası olarak ödeneceğinin kararlaştırılmasının borcun TL'ye dönüştürüldüğü anlamına gelemeyeceğine göre davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine..." dair kesin olmak üzere karar verilmiştir.
III. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 25.12.2024 tarihli ve 2024/16 E. sayılı kararı ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin ve İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin kesin nitelikteki kararı arasında; tasfiye halindeki İ. Finans Kurumu A.Ş.nin mudilerine olan borçlarının 2010 yılında "Alacağın Temliki, Sulh, İbra ve Feragat Sözleşmeleri" kapsamında il bazında kurulan yerel şirketlere devredilmesi ve bu sözleşmelerde alacakların taksitlere bölünmesi sonucunda ödenmeyen taksitlerin ödenmesinde sözleşmenin (4.3) maddesinin ve TBK 99. maddesinin uygulanması konusunda uyuşmazlık bulunduğu, Daireler arasındaki uyuşmazlığın İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 2021/1235 E., 2022/1461 K. sayılı kararı doğrultusunda giderilmesi yönündeki görüşüyle, 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun'un (5235 sayılı Kanun) 35. maddesi uyarınca uyuşmazlığın giderilmesi talep edilmiştir.
IV. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
Uyuşmazlık, sözleşme gereğince taksitlerle ödenmesi gereken yabancı para borcunun vadesinde ödenmemesi halinde fiili ödeme tarihindeki kurun mu, yoksa taksit tarihindeki kurun mu esas alınacağı noktasında toplanmaktadır.
Bölge Adliye Mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 35. maddesinde yer alan düzenlemedir.
6098 sayılı TBK 99. maddesi; "Konusu para olan borç Ülke parasıyla ödenir.
Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parasıyla da ödenebilir.
Ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ve sözleşmede aynen ödeme ya da bu anlama gelen bir ifade de bulunmadıkça, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklı, bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile ödenmesini isteyebilir."
Her iki dava dosyasında da aynı olan taraflar arasında imzalanan Alacağın Temliki, Sulh, İbra ve Feragat sözleşmesinin (4.3) maddesi "Temlik Alan, Muhatabın kendisine temlik ettiği tutarı, Muhataba aşağıda belirtilen vadelerde taksitler halinde ödeyecek olup, her bir taksit ödeme günündeki TCMB DÖVİZ ALIŞ KURU karşılığı Türk Lirası olarak ödeyecektir." şeklindedir.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 12.02.2024 tarihli 2023/1440 E., 2024/574 K. sayılı ilamının ilgili kısmında; "6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 99. maddesi uyarınca; borç ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ise borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklı, bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile de ödenmesini isteyebilir. Diğer bir anlatımla, borcun aslı yabancı para alacağı (döviz) ise alacaklının, borcun fiili ödeme günündeki TL karşılığı döviz veya doğrudan TL olarak talepte bulunma konusunda seçimlik hakkı bulunmaktadır. Seçimlik hakların söz konusu olması halinde seçimlik hak kullanılmak suretiyle edim tayin edilmiş olur ve seçimlik hakkı ortadan kalkar (K.Oğuzman-Öz, Borçlar Hukuku-Genel, s.227). Dolayısıyla, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklıya tanınan seçimlik bir hak sözkonusu olup hakkın kullanılması yenilik doğurucu nitelikte olduğundan talep hakkını kullanan alacaklının artık bu tercihinden dönmesi mümkün değildir (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 18.01.2022 tarihli ve 2021/12219 E., 2022/535 K. sayılı ilamı, Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 19.01.2023 tarihli ve 2021/5290 E., 2023/581 K. sayılı ilamı)." açıklamasına yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan Dairemiz içtihadı ve yasal mevzuat birlikte değerlendirildiğinde; dava konusu olayda davalının ödemeyi sözleşmede belirtilen vadede yapmadığı, sözleşmede yer alan (4.3) maddesinin sözleşmede yer alan taksitlerin vadesinde ödenmesi halinde ödeme tarihindeki kurun esas alınacağının belirlenmesine yönelik olduğu, davalı tarafından vadesinde ödeme yapılmaması halinde TBK'nın 99. maddesi uyarınca; alacaklının bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile de ödenmesini isteyebileceği, borcun aslı yabancı para alacağı (döviz) ise alacaklının, borcun fiili ödeme günündeki TL karşılığı döviz veya doğrudan TL olarak talepte bulunma konusunda seçimlik hakkı bulunduğu anlaşılmaktadır.
Açıklanan sebeplerle uyuşmazlığın İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 23.06.2022 tarihli ve 2021/1235 E., 2022/1461 K. sayılı kararının gerekçesi açısından genel hatları ile Dairemiz emsal kararlarına da uygun olduğu anlaşıldığından uyuşmazlığın yukarıda ayrıntılı şekilde açıklanan doğrultuda giderilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Döviz cinsinde ödenmesi kararlaştırılan para borcunun vadesinde ödenmemesi halinde alacaklının TBK. 99. maddesi gereğince bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile de ödenmesini isteyebileceği, borcun aslı yabancı para alacağı (döviz) ise alacaklının, borcun fiili ödeme günündeki TL karşılığı döviz veya doğrudan TL olarak talepte bulunma konusunda seçimlik hakkı bulunduğu İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin kesin nitelikteki kararları arasındaki görüş ve uygulama uyuşmazlığının bu şekilde giderilmesine,
2. Dosyanın İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
3. Karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,
24.02.2025 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
Battal Yılmaz Halil Özdemir Dr. Adem Aslan Hikmet Kanık Osman Kiper
