T.C.
YARGITAY
5. HUKUK DAİRESİ

Esas No       : 2025/4105
Karar No      : 2025/6982

T Ü R K  M İ L L E T İ  A D I N A

Y A R G I T A Y   İ L  M I

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ                       : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulu
TARİHİ                                 : 06.11.2024
SAYISI                                 : 2024/15 Esas

I. BAŞVURU

Başvurucu Av. Nuri Çiftçi tarafından 17.10.2024 tarihinde verilen dilekçe ile Nazilli İcra Hukuk Mahkemesince verilen kararların bir kısmının istinaf incelemesinin İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince, bir kısmının da 12. Hukuk Dairesi tarafından yapıldığını, ancak 1983 sonrası kamulaştırmasız el atmaya ilişkin mahkeme kararlarının icrası bakımından 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na (2942 sayılı Kanun) eklenen Ek 4 üncü madde uyarınca idareye başvuru şartı yerine getirilmeden icra takibi başlatılıp başlatılmayacağı konusunda farklı kararlar verildiğini ve kararların kesin olduğunu belirterek, her iki daire kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesini istemiştir.

II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI

İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 06.11.2024 tarihli ve 2024/15 Esas sayılı kararı ile kesin nitelikteki bölge adliye mahkemesi daireleri arasında uyuşmazlık bulunduğu, 2942 sayılı Kanun'a eklenen Ek 4 üncü maddesinde yer alan idareye başvuru şartı yerine getirilmeden icra takibi başlatılıp başlatılamayacağı yönündeki uyuşmazlığın giderilmesi yönündeki talebin Daire kararları arasında görüş farklılığı olması ayrıca İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi tarafından ileri sürülen görüşün Başkanlar Kurulu tarafından benimsenmesi nedeniyle uyuşmazlığın giderilmesi talebinin kabulü ile uyuşmazlığın çözümü için Yargıtay 5. Hukuk Dairesine başvurulmasına karar verilmiştir.

III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR

A. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 2023/3079 - 2023/3078 - 2023/3077 - 2023/3076 - 2023/3075 - 2023/3074 - 2023/3072 - 2023/3071 Esas sayılı kararları;

Somut olaylarda, takibe dayanak kesinleşmeyen ilamlarda kamulaştırmasız el atmanın 04.11.1983 tarihinden sonrasına ilişkin olduğu kabul edilerek hüküm kurulduğu, bu hali ile mahkeme hükümlerinin 2942 sayılı Kanun uyarınca verilmediğinin anlaşıldığı, taraflar arasındaki uyuşmazlığın 2942 sayılı Kanun 'un Ek 4 ncü maddesinin birinci fıkrasının şikayete konu takipte uygulanıp uygulanmayacağı noktasında toplandığı, kamulaştırmasız el atmanın 04.11.1983 tarihinden sonrasına ilişkin olduğu ve kararın 2942 sayılı Kanun uyarınca verilmediği dikkate alındığında aynı Kanun 'un ek 4 ncü maddesinin birinci fıkrasının uygulanmayacağının açık olduğu, davacı taraflarca dayanılan 2942 sayılı Kanun'un Ek madde 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının şikayete konu takipte uygulama yeri bulunmadığından şikayetlerin reddine karar verilmesinin usul ve kanuna uygun olduğu, dosyaların içeriğine, toplanan delillere, hükmün dayandığı yasal ve hukuksal gerekçeye, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, kararların usul ve kanuna uygun olduğu, davacı vekillerinin istinaf başvuru nedenlerinin yerinde olmadığı, kararda kamu düzenine aykırı bir yön de bulunmadığı belirtilerek istinaf başvurularının esastan reddine karar verildiği anlaşılmıştır.       

B. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 2023/3073 esas sayılı kararında özetle;

Davanın idareye başvuru yapılmadan takibe başlanıldığı iddiasıyla takibin iptali istemine ilişkin olduğu, mahkemece şikayetin reddine kesin olmak üzere karar verildiği, davacı vekilinin istinaf yoluna başvurması üzerine İlk Derece Mahkemesince ek karar ile davacı vekilinin istinaf başvurusunun reddedildiği ve davacı vekilinin ek kararla ilgili olarak istinaf yoluna başvurduğu, 2004 sayılı İcra İflas Kanunu'nun (2004 sayılı Kanun) 6763 sayılı Kanun'la değiştirilen 363 üncü maddesinde öngörülen kesinlik sınırı, aynı kanunun Ek 1 maddesinin birinci fıkrası uyarınca; 01.01.2023 tarihinden itibaren artırılan miktar dikkate alındığında belirtilen miktarın kesinlik sınırının altında kaldığı, kararın miktar itibarıyla kesin olduğu bu nedenlerle İlk Derece Mahkemesince verilen kararın miktar itibarıyla kesin olduğu, davacı vekilinin istinaf yoluna başvurusunun kesinlik nedeniyle reddine ilişkin ek kararın usul ve kanuna uygun olduğu, davacı vekilinin istinaf başvurusunun yerinde olmadığı belirtilerek başvurunun esastan reddine karar verildiği anlaşılmıştır.

C. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2023/2923 - 2023/2916 - 2023/2928 - 2023/2927 - 2023/2926 - 2023/2925 - 2023/2924 - 2023/2923 2023/2916 Esas sayılı kararlarında özetle;

Davaların ilamlı takibin iptali istemine ilişkin olduğu, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, takibe konu ilamın kamulaştırmasız el atma nedenine dayalı tazminat alacağına ilişkin olmasına, 26.11.2022 tarihinde yürürlüğe giren 7421 sayılı Kanun'un 5 nci maddesi uyarınca eklenen 2942 sayılı Kanun'un Ek 4 ncü maddesine göre takipten önce borçlu idareye başvuru şartı yerine getirilmeden ve 30 günlük ödeme süresi beklenmeden açılmasından sonra davalı alacaklının aynı gün takipten vazgeçmesi ve icra müdürlüğünce dosyanın vazgeçme sebebi ile kapatılması nedeniyle iş bu davaların konusunun kalmamasına rağmen İlk Derece Mahkemesince karar verilmesine yer olmadığına karar vermek yerine dosya kapsamına uygun olmayan gerekçelerle şikayetlerin reddine karar verilmesinin isabetsiz olduğu, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile kararların kaldırılmasına, şikayetin konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararlarının kaldırılmasına, şikayetlerin konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verildiği anlaşılmıştır.

D. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2023/2937 Esas Sayılı İlamında Özetle;

Davaya konu somut olayda; istinaf yoluyla incelenmesi talep edilen ilk derece mahkemesi kararının dayanağı olan takip dosyasında, takibe konu alacak miktarının ve bu miktarın 2004 sayılı Kanun'un 363 ncü maddesinde belirlenen tutarı geçmediği, mahkeme tarafından verilen kararın kesin olduğunun belirtildiği, karara karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulduğu, mahkemece verilen ek karar ile istinaf isteminin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 346 ncı maddesinin birinci fıkrası gereğince reddine karar verildiği, ret kararının davacı vekiline tebliğ edildiği, bu karara karşı da istinaf yoluna başvurulduğu, Mahkeme tarafından verilen ek kararın yasaya uygun olduğu belirtilerek davacı vekilinin istinaf talebinin esastan reddine karar verildiği anlaşılmıştır.

IV. GEREKÇE

A. Uyuşmazlık

Uyuşmazlık, 26.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.11.2022 tarihli ve 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5 inci maddesi ile 2942 sayılı Kanun'a Ek 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Bu Kanun uyarınca mahkemelerce hükmedilen bedel, tazminat, vekâlet ücreti ve yargılama giderleri, davacının veya vekilinin davalı idareye yazılı şekilde bildireceği banka hesap numarasına, bu bildirim tarihinden itibaren, otuz gün içinde yatırılır. Bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde, genel hükümler dairesinde icra olunur" şeklindeki düzenlemenin 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazlar hakkında açılan davalarda uygulanıp uygulanmayacağına ilişkindir.

B. İlgili Hukuk

1. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.

2. 26.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.11.2022 tarihli ve 7421 Sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5 inci maddesi ile 2942 sayılı Kanun'a Ek 4 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir; ''Bu Kanun uyarınca mahkemelerce hükmedilen bedel, tazminat, vekâlet ücreti ve yargılama giderleri, davacının veya vekilinin davalı idareye yazılı şekilde bildireceği banka hesap numarasına, bu bildirim tarihinden itibaren, otuz gün içinde yatırılır. Bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde, genel hükümler dairesinde icra olunur''

3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”

C. Değerlendirme

1. Uyuşmazlığın giderilmesi istemine konu davalar takibe dayanak kesinleşmeyen ilamlarda kamulaştırmasız el atmanın 04.11.1983 tarihinden sonra olması halinde 2942 sayılı Kanun 'un Ek 4 ncü maddesinin birinci fıkrasının şikayete konu takipte uygulanıp uygulanmayacağına ilişkindir. 04.11.1983 tarihinden sonra kamulaştırma yapılmaksızın el konulan taşınmazlar hakkında açılan davalara ilişkin 2942 sayılı Kanun’da yasal düzenleme bulunmamaktadır. Bu davaların yasal kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararlarından aldığı nazara alındığında, 26.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.11.2022 tarihli ve 7421 Sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5 inci maddesi ile 2942 sayılı Kanun'a ek 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazlar için açılan davalarda uygulanma imkanı bulunmamaktadır.

2. Bu durumda İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi'nin 2023/3079 - 2023/3078- 2023/3077 - 2023/3076 - 2023/3075 - 2023/3074 - 2023/3072 - 2023/3071 Esas sayılı kararlarında benimsenen uygulama doğrultusunda uyuşmazlığın giderilmesi gerekir.

V. KARAR

1. 26.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.11.2022 tarihli ve 7421 Sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5 inci maddesi ile 2942 sayılı Kanun'a ek 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazlar için açılan davalarda uygulanamayacağının kabulü ile 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunun, “Başkanlar kurulunun görevleri” kenar başlıklı 35 inci maddesi gereğince; İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin kesin nitelikte kararları arasındaki uyuşmazlığın bu şekilde giderilmesine,

2. Dosyanın İzmir Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,

3. Karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,

06.05.2025 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.

Başkan V.              Üye                    Üye                        Üye                             Üye 
Ayşe Zehra            Memet Boran     Muharrem Ürgüp    Dr. Zikrullah Özbağ     Veysal Bektaş
Tepedelenlioğlu